Kerkük’te doğdu. O çağda her çocuk gibi Molla’da ( hocada ) okudu, sonra ilkokula girdi. Sesli okuma yeteneği Molla’dayken fark edildi. İlkokulda Kuran okurken öğretmenleri tarafından sesi beğenilip teşvik edilmişti. Ortaokuldayken öğretim hayatından ayrılıp, 1944’te Irak petrol Şirketinde işe başlamıştı.Küczecioğlu çocuk yaşlarındayken Diyarbakırlı Celal Beg’in taş plakta şarkılarını dinleyip onun etkisi altında kalmış, daha sonra yerli havaları öğrenip sanat hayatına atılmıştı….
Bu Sanatçının Hayatında ilkler hayli çoktur. Çünkü o bir yenilikçiydi ve aynı anda yaşadığı çağa da sadık kalmıştı. İlk olarak 1952’de Londra Radyosunda Kerkük’ün birçok havalarını ( Hoyrat ve Maniler )okumuştu. Aslında onun Londra gidişinin nedeni çalıştığı Petrol Şirketin onu altı aylık Londra’da kursa göndermesiydi, o da bunu fırsat bilerek Londra Radyosu ile irtibat kurmuş, Radyonun Türkçe bölümünde Kuran okumuş ve şu hoyrat ve türküleri okumuştu: Muhalif hoyratı, Muçala hoyratı, Kale’nin dibinde bir taş olaydım, çıkmağı çak çırağı yandırmamışım, kar etmez ahım, ay dalanaydı, altın yüzük yeşil kaş….
1954’de Bağdat Radyosun kasetten hoyrat ve türküler ilk olarak ve aralıklı olarak yayınlanmış, bu yayınlar Bağdat Radyosunda Türkçe yayın olmadığından dolayı Kürtçe yayınlar arasında yayına girmiştir. Aynı yılda muhalif, Muçala hoyratlar ile ay dolanaydı, altın yüzük yeşil kaş türkülerini içeren plakları, halk tarafından büyük ilgi görmüş kısa zamanda tükenmişti…..
1957 yılında Beşiri, Mallalah hoyratları ile Bayat Gazel ve evlerinin önü yonca, Kale’nin dibinde bir taş olaydım, o yana dönder meni türkülerini içeren plakları satılmağa başlamıştı, hemen tükenmişti….
Ağam Süleyman, selevin seyit kızına ve güzellerde üç güzel var sevilir türküleri ve Kerkük divanı banda alınmıştır. Abdurrahman Kızılay ile birlikte Muhalif ûsulünde karşılıklı hoyratlar okumuştu…..
2 şubat 1959’de Radyoda Türkmence bölümü açılınca ilk sanatçı olarak orada oğlan yağlığıv hani durmaz parmağımın kanı türküsünü ilk olarak okumuştu…
Hoyrat ûsullerinin çoğunda usta olan Küzeçioğlu, Kerkük türkülerinin yayılıp tanıtmasında en çok çaba gösteren ve bu alanda en çok başarılı olan bir sanatçı olmuştu. Küzecioğlu, okuduğu parçaları ( Küzecioğlu’dan Hoyrat ve Besteler ) diye bir kitapta toplatmış ve 1966’de ilk defa olarak yayınlamıştır ( bu kitabın genişleşmiş ikinci baskısı 2006’de çıkmıştır )…
Küzecioğlu Türkiye’ye yaptığı sık sık ziyaretinde Ankara ve İstanbul radyolarına gittiğinde ünlü müzisyen Nida Tüfekçi eşliğinde birçok hoyrat ve türküler kayıt etmişti. Onun burada okuduğu Kerkük türküleri genel halk musikisi repertuarına alınmış olup, Türk sanatçılar tarafından okunmağa başlanmıştır. Bugüne kadar da birçok Kerkük havalarının Türkiye’de geçek kaynağı olarak o gösterilmektir, bu bakımda Prof. Dr Suphi Saatçi şöyle diyor “ Abdülvahit Küzeçcioğlu derken biraz durmak gerekir. Çünkü Küzecioğlu geçekten Kerkük’ün son yıllarda ( 1960’den sonraki yıllarda ) yetiştirdiği ustalardan biridir ve aynı zamanda, Kerkük musikisinin büyük bir elçisi sayılır. Bugün Türkiye’de duyulan türkülerin hemen hemen yüzde sekseni Küzecioğlu’nun yorumuyla alınmıştır “ ….
Küzecioğlu’nun Irak Türkmen Müziğine yaptığı yeniliklere hiçbir zaman gözerdi edilmez, Örneğin Muhalif hoyratını okunduğunda, ona başka bir renk katmıştı. Bu okuyuş tarzı benimseyen birçok sanatçı olmuştu, özellikle Türkiye’de bir icra örneği olarak tutulmuştur. Nitekim bu hoyratı aynısını Mehmet Özbek ve İclal Akkaplan okumuşlardır.
Dağlar yeşil boyandı
Kim yattı kim uyandı
Kalbime ateş düştü
İçinde yar da yandı
Su septim ateş sönsün
Septiğim su da yandı ( Muhayyer – Segah )
Beşiri hoyratını okurken onu iyi okuyanlardan birisi sayılmıştır, nitekim Türk ses sanatçısı Neriman Altındağ ( Tüfekçi ) aynısını plaka almıştır, sonra İclal Akkaplan da okumuştur…
Oyan yeri
Seherden oyan yeri
Yüz yıl sel gelse oymaz
Bir gün gam oyan yeri ( Rast )
Muçala hoyratın farklı bir şekilde okumuştu, bu icra biçimi bir yenilik sayılır. Bu hoyratı zalim zalim ile başlayışı ilk defa icra bakımından görüyoruz. Bu bakımda araştırmacı Ata Terzibaşı şöyle diyor “ Küzecioğlu dört kanatlı hoyratlarını müstakil olarak söylenmesi yerine, daha çok kanatlı hoyratların, makam ve arı biçimde ve hoyrat üslup ile düzenli olarak söylenmesini gerçekleştirmesi bir nevi yenilik sayılır.Bu yenilikle 1950’den bu yana ilk kez Küzecioğlu’nun seslendirmesinde rastlıyoruz “ Bunu Türk ses sanatçısı İclal Akkaplan da okumuştu.
Böyle bağlar
Dost başını böyle bağlar
Bülbül ağlar gül açmaz
Verendi(r) böyle bağlar
Tabip gedsin yar gelsin
Yar yahÅŸi yaram baÄŸlar
Gel çek bu ayrılığı
Gör nece yürek dağlar
Tutaydım yer elin
Çıkaydım sene dağlar ( Hicaz )
Küzecioğlu Deli Hasan hoyratını tamamıyla Hicaz çeşnisiyle okumuştu
Kebabın közü yanar
Sürmenin gözü yanar
Dostunu yada veren
Akıbet özü yanar
Küzecioğlu Ömergele, Yolcu, Mazan, Nöbetci, hoyratların en iyi icra etmişti. Kürdü hoyratına ilk defa olarak bu ûsulü Divan ezgisi bağlı olarak okumuştu, bu da onun bakış acısıdır. Divan havasını ( diğer adıyla Urfa ) en iyi icra etmişti, yanında Gazel havası da gelir…
Küzecioğlunun getirdiği yeniliklerden en önemlisi konserlerinde, özellikle Televizyon konserlerinde Makamla başlayışı, hoyrata gedişi ve ayni nağme içinde şarkıyla bitirmesi bizce o bir müzik ziyafetidir, başka deyişle o çok sesli müziğin tâ kendisi ama Türkmen şivesiyle, ama ne yazık ki bu kimsenin dikkatini çekmemişti ve onun açtığı çığırı izlenmemişti….
Kerkük türkülerine gelince Küzecioğlu bu bakımda bir hazine sayılır. Üstünden yılların tozunu alarak onları hayata geçirmişti. O güzel sesiyle ortalığı harekeletmişti ve Irak Türkmen müziğin yeni bir döneme girmesine neden olmuştu. İşte onun canlandırdığı türküler:
1- Altın yüzük yeşil kaş
Salana salana
Bir çift abalı dostum
Gel gideÄŸ seyrana ( Segah )
Bu türküyü Türkiye’de sanatçı Müzzez Türnike ve Saniye Can Radyoda banda almışlar
2- Ay dolanaydı(r) gün dolanaydı(r)
Yarın tek tek yerişi
Mende olaydı(r) ( Bayat )
Bu türküyü Türkiye’de sanatçı Mustafa Geceyatmaz, Neriman Altındağ ( Tüfekçi ) ve topluluk şeklinde Aliye Akkılıc Radyoda banda doldurmuşlar
3- Oğlan yağlığıv hani
Durmaz parmağım kanı
Menim sevdiÄŸim sensin
Senin sevdiğiv hani ( Çargah )
Bu türküyü Türkiye’de ilk olarak Nurten Antep Radyoda banda almıştır.
4- O yana dönder meni
Bu yana dönder meni
Sol yanım yaralıdır
Sağ yana dönder meni ( Hicaz )
Türkiye’de batı terziyle Selda Bağacan okumuştur.
5- Bu hal ne haldı
Güzel ne haldı
Yanakta dügdürüpsün ( Hicaz )
Bu türkü Türkiye’de ilk defa olarak Mustafa Geceyatmaz, Neriman Altındağ (Tüfekçi ) ve Muzaffer Akgün tarafından okunmuştu.
6- Kale’nin dibinde bir taş olaydım
Gelene gidene yoldaş olaydım ( Rast )
Bu şarkı Türkiye’de ünlenmiş, birçok sanatçı tarafından okumuştu, hatta sanatçı Zara okuduğu zaman 2002 yılında süper şarkısı seçilmişti ve ödüllenmişti. Bu Şarkını ilk okuyan Mustafa Geceyatmaz ve Neriman Altındağ ( tüfekçi ) okumuşlar, sonra Selda Bağacan okumuştu….
Küzecioğlu bugüne kadar Irak Televizyonlarında ve Irak Türkmen Radyosunda yaklaşık 1000 üzerinde şarkısı vardı ve TRT müzik bölümün repertuarında yaklaşık 100,e yakın notasıyla birlikte şark adına kayıtlıdır. Bunların göz önüne alırsak TRT olsun başka korum olsun Küzecioğlu’na hiçbir maddi değer vermemişti. Bugüne kadar türküleri yüz binlerce defa TRT, özel kanalarında ve Türkiye Radyolarında çalınmıştı anacak Küzeci’ye telif hakkı, hiçbir manevi değer bile, hatta bir plaket bile sunulmamıştır. Sanatçı şimdi Kerkük’te evinde ( savaş ortamında ) yalnız, hasta ve yatalak, emekli maşıyla kıt geçiniyor… bekli de kendisi okuduğu şu hoyratta vardığı halini dile getiriyor :
Biz üç kardeştik bir ana
Sıkılmıştık bir hana
Felek bir tepme çaldı
Attı her birimizi bir yana ( Ömergele hoyratı… Çargah-Segah )
Ve bu şarkıdaki gibi vatanında gurbetçi kalarak 29 – 6 - 2007 tarihinde bu dünyadan göç etti :
Gurbet illerde oldum yaralı ( Bayat )
Söz ve müzik: Küzecioğlu
Gurbet illerde oldum yaralı
Bir mektup yazdım gözü karalı
Bir yarım vardı başı belalı
AÄŸla annem tez de gelirem
Ölüm olmazsa seni görürem
Kolumu bağladılar demire
Hiç kimsem yoktu meni kayıra
Korkarım var felek bizi ayıra
Ağlama……………………
Oldum piyade duÅŸtum yollara
Çanta bağladım ince bellere
Heyl kuvvet verdim uzun yollara
Ağlama……………………
Çöllerde pişer çoban aşı
Çoban oturup karşı be karşı
Şat kimin akar gözümün yaşı
Ağlama………………….
Kaynaklar________________
- Kerkük Havaları
Ata Terzibaşı
Birinci cilt Zaman basımevi Bağdat 1989 ( Eski harflerle )
İkinci cilt Zaman basımevi Bağdat 1991 ( Eski harflerle )
- Kerkük Türk Halk Musikisinin Tasnif ve Tahlili
Dr. Mahir Nakip
Kültür Bakanlığı
Ankara 1991
- Kerkük Halk Müziği üzerine bir Radyo konuşması
Süleyman Şenel
Kardaşlık, yıl 1 sayı 1 Ocak 1999
- Kerkük’ün Usta Ses 80 Yaşında Abdulvahit Küzeci
Kerkük yıl 1 sayı 1 Haziran 2005
|
